كوردی عربي بادینی
Kurdî English

هه‌واڵ وتــار ڕاپۆرت چاوپێكه‌وتن ئابووری مه‌ڵتیمیدیا لایف ستایل كولتوور و هونه‌ر
×

مەسرور بارزانی: ئامادەین بۆ جێبەجێکردنی هەموو پابەندییەکانمان لەبارەی بودجە

سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان رایدەگەیەنێت، حکوومەتی هەرێمی کوردستان ئامادەیە بۆ جێبەجێکردنی هەموو پابەندییەکانی بەپێی یاسای بودجەی گشتیی عێراق.

ئەمڕۆ چوارشەممە 7-4-2021، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان دوای کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانی ساز کرد.

لە کۆنگرە رۆژنامەوانییەکەدا، مەسرور بارزانی رایگەیاند، لە کۆبوونەوەکەدا، تاوتوێی پرسی پەسەندکردنی بودجەی گشتیی عێراق بۆ ساڵی 2021 و 30ـیەم ساڵیادی بڕیاری 688ـی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بۆ پاراستنی گەلی کوردستان، کرا.

دەقی وتارەکەی مەسرور بارزانی:

بەناوی خوای گەورە و میهرەبان

رۆژتان باش

ئەمڕۆ باسی تێپەڕاندنی یاسای بودجەی ٢٠٢١ی عێراقمان كرد. دەمەوێ باسی بكەم. بابەتی دووەم سی ساڵەی بڕیاری ٦٨٨ی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكانە. هەروەها ئەمرۆ ڕۆژی تەندروستیی جیهانیشە.

لەسەر خاڵی یەكەم، مەسەلەی تێپەڕاندنی بودجە دەستكەوتێكە بۆ هەموو خەڵكی عێراق و لەوانەشەوە بۆ خەڵكی كوردستان. دەبوایە بودجە زۆر بە شێوەیەكی ئاسایی تێپەڕێت و وەكوو دەستكەوت سەیری نەكرێت، بەڵام بەداخەوە ئەم بابەتە بە سیاسی كرا، ماوەیەكی درێژی ویست تاوەكوو شاندی دانوستانكاری هەرێم لەگەڵ لایەنەكانی فیدڕاڵی لە حكوومەتی عێراق كارێكی زۆریان كرد تا بیسەلمینن كێشەكان تەكنیكی و مالی نین، بەڵكوو كێشە سیاسییەكانیش لە كۆتاییدا گەیشتە ئەنجام.

تێپەڕاندنی ئەم یاسایە هاوسەنگە و هەمووان تێیدا براوەن. دەستخۆشی لە شاندی دانوستانكاری هەرێم دەكەین كە بە ڕێكی بڕیارەكانی ئەنجوومەنی وەزیرانیان بەجێ گەیاند. سوپاسی سەرۆكایەتییەكانی هەرێمی كوردستان و عێراق دەكەم و سوپاسی هەموو ئەو لایەنە سیاسییانە و پەرلەمانتارانە كە چ لە كوردستان و چ لە عێراق پشتیوانی تێپەڕاندنی یاساكە بوون، دەکەم.

سوپاسی تایبەتی جەنابی سەرۆك بارزانی دەكەم كە پەیوەندیی راستەوخۆی لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی عێراق وەكوو وەچەرخانێك بووە بۆ گۆڕینی تێڕوانینی ئەو لایەنانە و پشتیوانیكردنیان لە تێپەراندنی یاسای بودجە.

حیكمەت لە جێبەجێكردنەكەیدایە. لە كۆبوونەوەكەدا باسمان لەوە كرد كە چۆنیەتیی جێبەجێكردنی یاساكە و ماف و ئیلتزامەكان چۆنە.

ئێمە چاوەڕوانین بەغدا ئیلتزامی خۆی بۆ سێ مانگی یەكەمی ئەمساڵ جێبەجێ بكات، داوامان لە هەموو وەزارەتەكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان خۆیان بۆ پابەندبوونی هەرێمی کودستان بە یاسای بودجە، بکەن.

ئیلتزامی خۆمان بەرامبەر حكوومەتی فیدڕاڵی جێبەجێ دەكەین و هەرچی ئەركی سەرشانمانە ئامادەین جێبەجێی بكەین. چاوەڕوانین حكوومەتی فیدڕاڵیش ئەركەكانی خۆی لە دابینكردنی شایستە داراییەكانی هەرێمی كوردستان جێبەجێ بكات.

ئەگەر پێویست بە چوونی شاندی ئێمە بۆ میكانیزمی جێبەجێكردنی یاساكە هەبێت، ئەوا ئامادەین و داوا دەكەین شاندەكانیشیان بێنە هەرێم. دەمانەوێ ئەمە ببێتە بنەمایەك بۆ چارەسەركردنی زۆر لە كێشە و گرفتەكان.

خاڵی دووەم، ئێوە دەزانن سی ساڵ لەمەوبەر و كۆڕەوی گشتیی خەڵكی كوردستان وایكرد دونیا هەست بەو ئازارە بكات كە بەسەر خەڵكی كوردستاندا هاتووە و بڕیاری ٦٨٨ی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان وایكرد ناوچەی دژەفڕین و ناوچەی ئارام دروست بكرێت.

لێرەوە پێزانینی خۆمان بۆ ئەو هاوكاری و بەهاناهاتنەی نەتەوە یەكگرتووەكان بكەین و چاوەڕوانین لە هاوكاریكردنی خەڵكی هەرێمی كوردستان و عێراق و ناوچەكە بە گشتی بەردەوام بن بۆ تێپەڕاندنی ئەم كێشانەی هەن.

ئێمە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر پێویستیمان بە هاوكاری هەیە، قەیرانی داراییش پێویستی بە هاوكاریی لەگەڵ كۆمەڵگەی نیودەولەتی هەیە.

لەمڕۆدا سوپاسی خۆمان بۆ پزیشك و كارمەندانی تەندروستیی هەرێمی كوردستان دووپات دەكەینەوە كە خۆیان كردۆتە قوربانی بۆ هەموو ئەو كێشە تەندروستییانەی هاتوونەتە پێشەوە، بە تایبەتیش پەتای كۆرۆنا كە ئێستا ڕێژەی تووشبوان بە شێوەیەكی بەرچاو هەڵكشاوە. سوپاسیان دەكەم و داواش لە هاووڵاتیانی كوردستاان دەكەم زیاتر خۆیان بپارێزن. زۆرجار داوامان كردووە و رێنماییەكانی وەزارەتی تەندروستی و ناوخۆ و لایەنە پەیوەندیدارەكان ئەوە بووە كە ڕێنماییەكان جێبەجێ بكرێت. ئەم ئەركە بە تەنیا بە حكوومەت ناكرێت، داوا دەكەین خەڵكی خۆیان بیر لە سەلامەتیی خۆیان بكەنەوە و خۆیان خۆیان بپارێزن. ئەم پەتایە كێشەیەكی جددییە و خەڵكێكی زۆر گیانیان لەدەست داوە و یاری پێ ناكرێت.

هیوادارم بە جددی وەری بگرن، تەنیا ڕێگەی خۆپارێزی لەم پەتایە، پابەندبوونە بە ڕێنماییەكان.

حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەوڵدەدات پێكوتەی كۆرۆنا زیاتر بكات، بەداخەوە هەست دەكەم خەڵكی هەرێمی كوردستاان وەك پێویست بەپیر ئەم داواكارییە ناچن، داوا دەكەم بۆ پاراستنی خۆتان و كەسوكارتان ڕێنماییەكان جێبەجێ بكەن. ئامادەبن بۆ ئەوەی ڤاكسینە بەردەستەكان بەكار بهێنن كە بەرگریی جەستەتان بەهێزتر دەكات. لە هەمان كاتدا دەمامك ببەستن و دوورەپارێزی بكەن.

هیوادارم هەموان سەلامەت و تەندروست بن.

دەمەوێ تەئكید بكەمەوە كە پابەند دەبین بە ئەركەكانمان، گرنگییەكی تایبەت بە بابەتی مووچە دەدەین، لەبیرمان نەچێت پابەندییەكانی سەر حكوومەتی هەرێمی كوردستان كەم نین، بە تایبەتی قەرزەكان، جگە لە ڕێككەوتنی بودجەش بارگرانییەك لەسەر داهاتەكان دروست دەكات، پێش هەموو شتێك گرنگی بە دابینكردنی مووچە بۆ خەڵكی كوردستان دەدەین، بەردەوامیش دەبین بە زیادكردنی داهاتی خۆمان بەو پرۆسە چاكسازییەی دەستمان داوەتێ، پرۆسەی چاكسازی كۆتایی نەهاتووە و لە زیادكردنی داهاتەكان بەردەوام دەبین.

ئێستا ئێمە لەو خاڵە گەیشتینە ئەنجام، سێ سەرچاوەی سەرەكیی داهات لە هەرێمی كوردستان هەیە، یەكێكیان شایستە داراییەكان لە بەغداوە، دووەمیان داهاتی نەوتی و سێیەمیشیان داهاتی نانەوتییە. ئێستا داهاتەكان دیارن و هەوڵدەدەین واقعی بین، نەك بێین خەرجییەكی زۆر ئامادە بكەین كە پێمان پڕ نەكرێتەوە. هەوڵدەدەین ژمارەكان لە یەكترەوە نزیك بن، بێگومان ئەولەویەتمان دابینكردنی مووچەی هاووڵاتیانە.

- نامەوێ لەسەر بنەمای گومان مامەڵە لەگەڵ حكوومەتی فیدڕاڵی بكەین، راستە ئەزموونێكی تاڵمان هەیە، بەڵام چاوەڕێی ئەوە دەكەین حكوومەتی فیدڕاڵی پابەندییەكانی بەرامبەر خەڵكی كوردستان دابین بكات. مانگی یەك و دوو و سێ بەغدا هیچ پابەندییەكی جێبەجێ نەكردووە، بەپێی یاساكە داوا لە حكوومەتی عێراق دەكەین، بەراوردێك بكەن بزانین چەندی لەسەر كێ دەمێنێتەوە و دواتر بدرێتەوە.

داوامان لە هەموو وەزارەتەكانی حكوومەت كردووە ئامادەكاری بكەن بۆ جێبەجێكردنی پابەندییەكانمان. حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەیە بۆ جێبەجێكردنی هەموو ئەو پابەندییانەی كە دەكەوێتە سەر حكوومەتی هەرێمی كوردستان، هیوادارین حكوومەتی فیدڕاڵیش بەو ئاراستە و نەفەسە كارمان لەگەڵ بكات كە نەفەسی پێكەوە كاركردن و چارەسەری كێشەكانە.

وەڵامی سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ پرسیاری رۆژنامەنووسان:

پ: كەی چاكسازییە گەورەكە دەكرێت؟

مەسرور بارزانی: لەگەڵ ڕێزم بۆ بۆچوونت، حكوومەت كاری لەسەر ئەمە كردووە، داهات زیادی كرد لە سەرەتای دەستبەكاربوونی كابینەكەش، دوو هۆكار ئاستەنگ بوون، یەكەمیان پەتای كۆرۆنا و دووەمیان داڕمانی ئابووریی جیهان و ناوچەكە و كوردستانیش. هەندێك خاڵی سنووری بە شێوەیەكی ڕێكوپێك رێكخراونەتەوە، هەندێك خاڵی سنووریش ماونەتەوە كە فشار دەكەین بۆ ئەوەی ئەوانیش ڕێنماییەكان جێبەجێ بكەن و داهاتەكان بگەڕێننەوە خەزێنەی گشتی.

لە ڕووی داهاتی نەوتییەوە، پێشتر هەڕەشە لەسەر فرۆشتنی نەوتی كوردستان هەبوو و ئەمەش مەترسی لەسەر كڕیارەكانی نەوتی كوردستان دەكرد، بەڵام پاش پەسەندكردنی یاسای بودجە، دەتوانین هەوڵی بەرزكردنەوەی داهاتی نەوت و بەرزكردنەوەی نرخی نەوتی كوردستانیش بكەین، لەسەر ئەم دوو خاڵە كارمان كردووە و هیوادارین لەم نزیكانە ئەنجامەكەی دەربكەوێت.

ئێمە پابەندین بە چاكسازی و بەردەوامیشین، هەریەكەی بە جۆرێك پێناسەی دەكات، دڵنیابن خۆم پابەندم و حكوومەتەكەشمان پابەندە بەو بەڵێنەی بە خەڵكی دراوە، لە كاتی گونجاویشدا ژمارە و داتاكان لە خزمەتی هاووڵاتیاندا پێشكەشی دەكەین.

لە ساڵی ٢٠٢٠ەوە تاوەكوو ئێستا، ماوەی ١٠ مانگ حكوومەتی فیدڕاڵی هیچ شایستەیەكی دارایی بۆ هەرێمی كوردستان نەناردووە، ئێمە بەو چاكسازییانەی كابینەكەمان كردی بە زیادكردنی داهات و ڕێكخستنەوەی داهاتەكان، وامانكرد بە ڕێك و پێكی ئیدارەی خۆمان بكەین و مووچە دابین بكەین و پڕۆژەش بەڕێوە بكەینەوە. دەرگامان كردەوە بۆ كەرتی گشتی و تایبەت پێكەوە كار بكەین. بەردەوام دەبین بۆ دابینكردنی ئەو بڕە مووچەیەی كە داهاتەكەی بەردەست دەبێت. ئێمە پابەندیی خۆمان جێبەجێ دەكەین و بە هەموان رادەگەیەنین كە پابەندیمان جێبەجێ دەكەین، چاوەڕێین بەغداش پابەندیی خۆی جێبەجێ نەكات، ئەگەر خوانەخواستە جێبەجێشی نەكرد، ئێمە دەتوانین وەك پێشتر بەردەوام بین.

وەڵامی پرسیارێکی دیکەی رۆژنامەنووسان:

پێشتر لەگەڵ حكوومەتی فیدراڵی قسەی زۆرمان بۆ چارەسركردنی كێشەی ناوچە كێشەلەسەرەكان كراوە، ماددە ١٤٠ چۆنیەتیی چارەسەركردنی دۆخی ئەم ناوچانەی ڕوون كردۆتەوە، بەداخەوە حكوومەتی عێراق لەمبارەیەوە نەهاتۆتە پێشەوە. لە هەمان كاتدا بۆ هەندێك چارەسەری خێرا بۆ نموونە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر، داوامان كردوە چەند خاڵی هەماهەنگی لە نێوان پێشمەرگە و هێزە فیدڕاڵییەكان دروست بكرێن، بەداخەوە حكوومەتی فیدڕاڵی وەك پێویست لەمبارەیەوە نەهاتۆتە پێشەوە. ڕێككەوتنی شنگالیشمان كرد بەڵام بەداخەوە وەك پێویست جێبەجێ نەكراوە. بەربەستی زۆر لەسەر چۆنیەتیی جێبەجێكردنی هەیە. ئەو بڕیارانەی بەغدا و هەولێر داویانە و گەیشتوونەتە ڕێككەوتن، هەندێك لایەنیتر ڕێگری لە چۆنیەتیی جێبەجێكردنی دەكەن.

- هەر جۆرە نزیكبوونەوەیەك لە نێوان بەغدا و هەرێمی كوردستان، دەستكەوتە بۆ خەڵكی عێراق و هەرێمی كوردستان، بۆ هەموو خەڵكی ئەم وڵاتە تەبایی سەركەوتنە و بۆ هەموو لایەكیشە. كێشەكان كێشەی یاسایی و تەكنیكی و مالی نەبوون، كێشەی سیاسی بوون، بۆ ئەوە بوون بەشێك لە مافە دەستوورییەكانی هەرێمی كوردستان پێشێل بكرێت. سەركەوتنی حكوومەتی هەرێم بۆ ئەوە بووە كە داكۆكیمان لە پاراستنی مافە دەستوورییەكانی خۆمان كردووە. لە هەمان كاتدا حكوومەتی فیدڕاڵی پابەندە بە ناردنی بەشی هەرێمی كوردستان. ئەمە پێویستی بە تەداخولی سیاسی هەبووە وەك باسم كرد كە سەرۆك بارزانی لەگەڵ سەرۆكی حزبەكانی عێراق لەسەر هێڵ بوو و قسەی كرد، ئەمە ڕۆڵی هەبوو لە گۆڕینی تێڕوانینی ئەوان و ئێمەش لەگەڵ هەموان لەسەر هێڵ بووین تا یاساكە تێپەڕێندرا.

لەبارەی ئەوەی چی لەسەر هەرێمە و چی لەسەر بەغدایە؟ ئێمە لە كۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیران باسمان كردووە،بەڵام بۆ وەزارەتە پەیوەندیدارەكانی خۆمان و لایەنی عێراقی جێدەهێڵم بۆ ئەوەی قسەی لەسەر بكەن. رەنگە كاتەكە گونجاو نەبێت بچینە ئەو وردەكارییانە تاوەكوو شێوازی جێبەجێكردنی یاساكە دەستنیشان دەكرێت. كەی پێویستی كرد ئامادەین وردەكارییەكان بخەینە بەردەم حكوومەتی هەرێمی كوردستان و عێراقیش بە گشتی.

ڕاستە ئەم یاسایە دەرگایەك دەكاتەوە و هیواشمان وایە دەرگا بكاتەوە بۆ چارەسەركردنی هەموو گرفتەكانیتری نێوان هەرێمی كوردستان و عێراق، كێشەكانمان تەنیا مووچە و بودجە نییە، كێشەی ناوچە كێشەلەسەرەكانە كە بەشێكی گرنگی ناكۆكییەكانن، چەندین خاڵی دەستووری هەن كە تائیستا جێبەجێ نەكراون.

وەڵامی پرسیارێکی دیکە:

ئێمە هەموو شتەكان بە ڕاشكاوی بە خەڵكی خۆمان رادەگەیەنین، ئێمە پابەندین بە جێبەجێكردنی ئەركەكانمان لە یاساكە. ئەگەر بەغدا پابەندییەكانی خۆی بەرامبەر بە خەڵكی هەرێمی كوردستان جێبەجێ نەكرد، دێینەوە و بە خەڵكی رادەگەیەنین كە ئەوە حكوومەتی فیدڕاڵی بووە ئەركەكانی جێبەجێ نەكردووە. با پێش ڕووداوەكان نەكەوین و بە خۆشبینییەوە سەیری بابەتەكان بكەین، با هیوادار بین بەغدا پابەندییەكانی خۆی جێبەجێ بكات.

پەیوەندییەكانی ئێمە لەگەڵ حكوومەتی فیدڕاڵی لە دەستووری عێراقدا هاتووە كە بە چ شێوەیەك بێت. ئەگەر كێشەیەك هەبێت لەوەوە هاتووە كە دەستوور وەكوو خۆی جێبەجێ نەكراوە. بەردەوام دەبین لە هەوڵدان بۆ ئەوەی ئەو كێشانەی ماویشن چارەسەر بكرێن. هەموو شتێك بە نیەت دەكرێت، ئەگەر نیەتێكی پاك لە هەردوولایەن هەبێت، ئێمە ئەو نیەتەمان هەیە لەگەڵ بەغدا هەوڵی چارەسەركردنی هەموو ناكۆكییەكان دەدەین، با بە ئومێدەوە سەیری داهاتوو بكەین، هیوادارم هەنگاوەكانی ئێستا ببن بە دەستپێكێك بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی دیكەش.