كوردی عربي بادینی
Kurdî English

هه‌واڵ وتــار ڕاپۆرت چاوپێكه‌وتن ئابووری مه‌ڵتیمیدیا لایف ستایل كولتوور و هونه‌ر
×

خەونێکی ژاکاو.. چیرۆكی ئەو خاتوونەی لە پارادایس سەرداری دۆزییەوە

 

 لە مانگی ئۆگۆستەوە، هەرچی گوڵەزەردەی هیستۆڤ و ڕووەكە كێویلەی ناو دارستانی شاری لوكسیلایە پیر دەبن و لە تەنیاییدا خۆیان دەچەمێننەوە، تەمێكی سپی بەسەر گژوگیا ژاكاوەكانیدا هەڵدەنیشێت، لە بەرەبەری بەیانییەكی ئەو مانگەدا تەنیا كارم ئەوە بوو، تووتڕكە كێویلەكان بۆ سەر لێوی پشتیوانی كوڕم بێنم.

وەك بڵێی لە ئەزەلەوە ئاسمان و زەوی لێی زویر بووبن، هیچ پیت و زاراوە و وشەیەك لەسەر زاری پشتیوان ناپشكوێت.

هەتا وا نەزانێت باوكیشی فەرامۆشی دەكات؛ ڕۆژانە ناهێڵم خامۆشی ئەوكی بگرێت.

 هەتا وا زەن نەكات خواوەند بە شێوەیەكی ئەبەدی لەبیری دەكات، هەمیشە لەو غوربەتەدا لە پاڵمدایە و ئارامە، من زۆر خواوەندم خۆش دەوێت، هەر بۆیە وەك كەمەی گۆچان بەسەر سەری كوڕەكەمەوە دەچەمێمەوە.

هەموو بەیانیانێك بەرلەوەی میلی كاتژمێر بەرەو پێشەوە بڕوات، بە پیاسەوە لەگەڵ كوڕەكەمدا بەرەو ناو دارستانەكانی دەوروبەری لوكسیلا دەڕۆین، هاوینان لێرە خۆر ئاوا نابێت، بەپێچەوانەشەوە، زستانان دارستانەكانی زۆر دەیجوورن و لە هیچ ئاسۆیەكەوە خۆر بە ئاسمانەوە نابینرێت، هەمیشە چۆڵن، جگە لە شۆڕبوونەوەی سێبەری باڵی فریشتە بێدارەكان، جگە لە هەڵفڕینی قەلەباچكە لاسارەكان، سێبەری هیچ زیندەوەرێكی‌تر بە ناوی مرۆڤەوە نابینرێت، هەندێك جار وا زەن دەكەم، بەرلەوەی ئادەم و حەوا لەسەر زەوی دابەزیبن، تا ئەمڕۆش ئەم دارستانە هەروەك ئەوسا مابێتەوە.

پشتیوان، ئەو تووتڕكانەی لە شێوەی حەب و دەرمان دەخواردن، ئەو بەیانییەش وەك ڕۆژانی پێشووتر بە لێكردنەوەی تووتڕەكە ڕەشەكانەوە خەریك بووم، پەنجەكانم ئاورینگی سەر گەڵاكانی دەسڕینەوە، لەوەش نەدەترسام لەبن گەڵاكاندا دووپشكێك یان مێروویەكی زیانبەخش خۆیان حەشار دابێت و بە پەنجەیەكمەوە بدەن، وەك دەرچوونی تیرێك لە كەوان، لەناكاوڕا سەگێكی سورفڵ بەناو گەڵاكاندا بەرەو لامان خشا، پشتیوان لە ترساندا زیڕەی كرد و خۆی خزاندە پشتەوەم، منیش بۆ ماوەی چەند چركەیەك، ترسم لەوەی هەبوو پەلامارمان بدات، لەگەڵ گەیشتنی سەگەكە پێمان، گوێبیستی دەنگی ئافرەتێك بووم، دەیقیژاند:

- تووشا.. تووشا .. تووشا

سەگەگە  لە پاڵ دڕكەزییەكانی پێشماندا خۆی پان كردەوە و لە شوێنە خۆی ڕۆ نیشت، ئینجا زانیم ئەو دەنگەی دەیقیژاند، خاوەنی ئەم سەگە سورفڵەیە، سەگەكە ناوی تووشایە، بە دیتنی نیگای غەمگینی تووشا، كاتێك لەگەڵ گژوگیاكەی بەردەمیدا دەیچپاند، ترسم لێ ڕەوییەوە.

 بەرلەوەی خاوەنەكەی بگاتە لامان، دەستێكی بە میهرم بەسەر سەری تووشادا هێنا، نەرمتر و هێمنتر خۆی دەنواند و گوێی نا بە لەپی دەستمەوە، ئەم بە ئاسپایی دەست بە سەری سەگ هێنانەدا، یادێكی ترم بیر دەخاتەوە، لە تافی قرمزیانەی هەرزەكاریمدا، كە لە پۆلی سێی ناوەندی بووم، لەژێر سێبەری درەختێكی گردی مامەیارە كتێبێكی وانەی فیزیام بەدەستەوە بوو، سەگێك لێم نزیك كەوتەوە، گوریسێكی لە مل ئاڵێنرابوو، بەو سەری گوریسەكەوە كۆمەڵێك تەنەكەی بەتاڵ و ڕیزێك قوتووە كۆن و شڕەی كونكراوی پێوە بەسترابوونەوە، هەر كە گەیشتە تەنیشتم، بە هەمان نیگای ئەم تووشایەی ئێستاوە لێمی دەڕوانی.

 بەردێكی تیژەكۆڵەم بەدەستەوە گرت و گوریسەكەیم لێ پساند و تەنەكە و قوتووە بەتاڵەكانم لە كۆڵ كردەوە، بە ئەسپایی دەستێكم بەسەریدا هێنا و ئازادم كرد، هەڵیتیزاند و ڕۆیشت، ڕەنگبێ بەرەو لانەكەی خۆی.

 پاش كەمێكی تر، چەند گەنجێكی سەگبازی چەتوون، لەناو دارەكانەوە دەركەوتن، لەبەر ئەوەی پەتی سەگەكەیانم لێ پساندوون و ئازادم كردووە، وامدەزانی ستایشم دەكەن، كەچی چینێكی باشیان تێهەڵدام.

 بە پەتەكەی ملی تووشاوە هیچ تەنەكە و قوتوویەكی بەتاڵم نەدەبینی، تا بۆی بپسێنم، كاتێك خاتوون گەیشتە نزیكمان، ئافرەتێكی سەروپرچ ژاكاوی ڕەنگ پەڕیوی چاو بە قووڵدا ڕۆچوو، وەك كەسێك دەهاتە بەرچاوم، كە هەرگیز لە ترسی مەرگ نەخەوتبێت، بە دەستی شكۆفە كردوو لە نزادا، خاكەڕاییانە داوای لێبووردنی لێ كردم، منیش بە حیشمەتەوە پێم گوت:

- ببەخشە خاتوون، هێشتا بە باشی سویدی فێر نەبوویم، ئەم كوڕەشم ئۆتیزمە و بە هیچ زمانێك نازانێت قسان بكات، بێ زەحمەت ئەگەر بكرێت بە ئینگلیزی بدوێیت.

چاوە كووژەكەییە پڕ لە حوزنەكانی نیشتنە سەر جووڵە جووڵی دەستەكانی پشتیوان و ئینجا بە ئینگلیزی گوتی:

 سڵاو.. ناوم گۆنە، تكا دەكەم لە تووشا نیگەران مەبن، بە ڕاست، برایەكی بچووكیشم هەبوو، هەڵبەت لە ژیاندا نەماوە، وەك ئەم كوڕەی تۆ وابوو، هەمان جووڵەی خۆڕسكانەی بە پەنجە و دەستەكانی دەكردن، لە تووشا نەدەترسا.

وا دیار بوو ئەو خاتوونە بەسەر ئەم زەوییە ئاوریشمینەی باكووری سویدەوە وەك ئێمە هەستی بە تەنیایی كردبێت، لەبەر ئەوە حەزی لێ نەبوو وا بە كشوماتی و ڕاگوزەرانە ئەم بە ڕێكەوت ناسینەمان تێپەڕێنێت.

هەر لەوێدا چەند خولەكێك پێكەوە ڕاوەستاین، باسی سەربردەكانی سەگەكەی بۆ كردم، كە چۆن لە بەچكەییەوە هەر لای خۆی بووە و ئێستاش دوازدە ساڵی لە تەمەنی تێپەڕاندووە، ئەوەشم زانی كە ئەمیش سویدی نییە، بەڵكوو بە مەبەستی ئاشتكردنەوی كیژە تاقانەكەی، كە دە ساڵێك لەمەوبەر لە یەكتری زویر بوون، لە باكووری نەرویجەوە بە گەشتێك ڕووی لە لوكسیلا كردووە، كیژەكەی لەم شارەدا دەژیێ و هەر لێرەش خێزانی پێكەوە ناوە، بەدەم گەنگەشە و قسانەوە بەرەو سەنترومی لوكسیلا ڕێڕەوی گەڕانەوەمان گرتە بەر، بابەتەكانی لەسەری دەدواین، پچڕپچڕ و لە یەكتر جیاواز بوون، لە شێوەی توێ بە توێ لێكردنەوەی توێكڵەكانی پیاز بوون، ئاویان لەچاو دەزاند، كاتێك زانی خەڵكی كوردستانم زۆر شاگەشكە بوو، بەرلەوەی بەسەر پردی لڤێنەوە یەكتری جێ بهێڵین، گوتی:

 ئەگەر بوارت هەبوایە، زۆرم پێم خۆش دەبوو پێش ئەم ئێوارەیە لە هۆتێل لاپڵاند چاوم پێت بكەوتایە، تا یادوەرییەكی ساتی گەنجایەتیی خۆم، كە پێوەندیی بە شاری كەركووكی كوردستانەوە هەیە، بۆ تۆی بگێڕمەوە..

منیش پێم گوت:

 بە خۆشحاڵییەوە، لە دایكانەوە ڕەگێكم دەچێتەوە سەر كەركووك، ئەو شارە لە دڵمدا ڕەونەقێكی گڕدارانەی وای هەیە، هەرگیز پاییز دەستی پێی ناگات.

كاتێك لەسەر زاری گۆن ناوی كەركووكم گوێ لێ بوو، بە شێوەیەك ئەو خاتوونە لەناو ڕۆحمدا جێگیر بوو، هەر خوا خوام بوو خولەكێك زووتر عەسر دابێت و بڕۆم، تا گوێ لە گەشانەوەی پشكۆی سەربردەیەكی نوێی كەركووك بگرم، هەر كاتێك ناوی كەركووك هاتبێت، وەك چۆن پۆلێك باڵندە بە بیستنی دەنگی سەرقافڵەكەیان پێكەوە بفڕن، زۆربەی بیرەوەرییەكانم بەرەو ئاسۆ لە شەقەی باڵیان داوە و فڕیون.

 بەهۆی كەركووكەوە، نازم گزاری بەعسی، بە تیغی مشارە كارەباییەكەی دەستی، تیغی ئەو مشارەی، كە لە سەربڕینی كۆترەكانی ئاشتی و هەڵۆكانی ئازادیدا جێی شانازی بەعسییەكانە، بەو تیغەوە ئەوڕەحمانی نفووسی باپیرەمی هەپروون بە هەپروون كردبوو، لەناو سندووقی سیپە چای خستبوو، سندووقەكەشی لە پشتەوەی كۆشكی نیهایەت ڕەوانەی گەرووی ڕووباری دیجلە كردبوو، تا ئێستاش باپیرەم گۆڕغەریبە.

 پێشتر نازم گزار ئەو هەواڵەی پێ گەیشتبوو، كە ئەوڕەحمانی نفووس سەروەختێك بەڕێوەبەری نفووسی كەركووك بووە و ساڵی 1960 بە ڕیكۆردەرێكەوە، وەك گەڕیدەیەك بەناو كووچە و كۆڵانە تەنگەكانی ئەو شارەدا گەڕاوە، هەموو ئەو خێزانە كوردانەی بۆ سەر بنەچەی ڕەسەنی خۆیان گێڕابووەوە، كە لە سەرژمێرییەكەی ساڵی1957 لەلایەن فەرمانبەرە عەرەب و توركمانەكانەوە بە ساختەوە بنەچەی ڕەسەنی سەدان كوردیان بەسەر فۆرمی ناونووسییەوە، بۆ سەر بنەچەی عارەبی حەدیدی و عەشیرەتەكانی تری دەوربەری حەویجە گۆڕیبوو، لە وەردیانەكانی زینداندا بیستمانەوە، كە لە تۆڵەی ئەو كارەدا، نازم گزار بە باپیرمی گوتووە (بنەچەی چەند كوردت بۆ سەر كەركووك گێڕاوەتەوە، دەتكەم بەوەندە پارچەوە).

 ئاخۆ لای ئەم خاتوونە نەرویجییەش، چ سوورە خەمێكی تراژیدی لەسەر كەركووك هەبێت، خۆ تا ئێستاش، كە گوێبیستی زریكەی هەر درەختێكی ئەم باكووری سویدە دەبم، لەوە دڵنیام، كە بە دیتنی تابووتە دارینەكەی كۆشكی نیهایەتەوەیە، وا درەختەكان لە هەموو دنیادا بۆ جەستەی هەنجنكراوی ئەوڕەحمانەكانی كوردستان دەزریكێنن.

لەو عەسرەدا دەرفەتێكی گونجاوم بۆ ڕەخسا، خاتوو ئەنجیلیكا، كە ئەسیستانی پشتیوانی كوڕم بوو، ماوەی سێ كاتژمێرێك لای پشتیوان دەمایەوە، كاتێك ئەویش هات، ئیتر بەپەلە خۆم گەیاندە كافتیریاكەی لاپڵاند و لەوێ خاتوو گۆنم بینی، وا دیار بوو ئەویش بە تامەزرۆییەوە چاوەڕێی دەكردم و بەدەم قاوە خواردنەوەیەكی تاڵەوە، بە شیرینییەوە هەنگوینی خۆشەویستیی خۆی لەگەڵ سەردار ناوێكدا بۆ ڕۆ كردم، شانەی ئەو بەسەرهاتەی چل و سێ ساڵێك لەمەوبەر پڕی هەنگوین بووە، بە تامی گێڕانەوەكەیەوە هەستم سڕ بوو.

 باوكە بەریتانییەكەی گۆن لە كۆمپانیای نەوتی كەركووك ئەندازیار بووە، گۆن تەمەنی بیست و چوار ساڵێك بووە، لە دایكە نەرویجییەكەی بێزار بووە و بەرەو لای باوكی سەفەری كردووە، ماوەیەك لە كەركووك نیشتەجێ بووە، لەوێ كوڕە كوردێكی باڵابەرزی وەك شۆڕەسواری خەونەكانی، بە ناوی سەردارەوە ناسیوە، سەردار بە چوار زمانی ئینگلیزی و عارەبی و توركمانی و كوردی قسەی كردووە، لە كۆمپانیایەكەدا لە تەك باوكی گۆندا بە كارمەند دامەزرێنراوە، بەئەمانەتەوە كاری وەرگێڕیی بۆ كردوون، ماوەیەك بەسەر ئەو یەكترناسینەیاندا تێپەڕیوە، ئەوجا لەژێر نەرمە بارانی ئێوارەیەكی بەهاردا، سەردار نامەیەكی پڕ سۆز و ئەوینداریی بە گۆن داوە، لەدوای ئەو نامەیەوە، حەز و ئارەزووی بۆ ئامێزی سەردار جووڵاوەتەوە، گوڵە شەوبۆی دڵداریی لە سەردار وەرگرتووە و بەو پێوەندییە ڕازی بووە، پێكەوە چوونەتە سینەما ئەتڵەس و لە تاریكایی سووچێكی هۆڵەكەدا دەستیان لە دەستی یەكتر ئاڵاندووە، دواتر شەوێكیان لەناو باخچەیەكدا و لەدوای گۆڕینەوەی ڕاز و نیاز یەكتریان ڕامووسیوە و تا كازێوە لێویان خستووەتە سەر لێوی یەكتر، كەچی دواتر پیاوانی هەیئەی ئەمنی كەركووك بە باوكی گۆنیان گوتووە(بە تۆمەتی هەوڵدانی بۆ فڕاندنتان، سەردارمان دەسگیر كردووە.)

 تا ئێستاشی لەگەڵدا بێت كەس سەرداری نەبینیوەتەوە.

 لەو دانیشتنەماندا لە گۆنم پرسی:

- ئایا لەو قەناعەتەدا بوویت سەردارێك، كە وەك پەپوولە بە دەوری ڕۆشنایی تۆدا سووڕاوەتەوە، كاری لەو شێوەیەی ئەنجام بدایە؟

 دوای دڵپڕبوونی گۆن لە گریان و دوای بێدەنگییەك، ئینجا بەوپەڕی نەزاكەت و متمانە بەخۆكردنەوە گوتی:

- نەخێر، چونكە سەردار نەرمترین و سپیترین پیاوی ڕۆمانسیەتی ئەو سەردەمە بوو، كە لە هەموو ژیانمدا بۆ یەكەم جار و دوایەمین جار بوو پیاوی وا بناسم، ئەو بە شەرەفێكی بەرزەوە منی خۆش دەویست و بە ڕاستی عاشقم بوو، موگناتیسێك بوو، هەرچی سۆز و حەزی مێیینەیی منە، هەر هەموویانی بەرەو خۆی ڕادەكێشا، هەرگیز لە كەسی وادا ڕەفتاری نمەك بە حەرامی نەدەوەشایەوە، سەردار كاریزما بوو، ئەوەش دەزانم هەتا ئەمڕۆشی لەگەڵدا بێت، هەر بە هۆی چاوچنۆكی و دەسەڵاتی ڕەها و لەعنەتی نەوتەوە، ئاژاوەیەك باڵی بەسەر كەركووكییەكاندا كێشاوە و سەرداریشی لوول دا، بەر لە پشكوتن هەر بە خونچەیی ئەوینە ناسكەكەی منیان ڕووشاند، زامێكی گەلێك قورس بوو لەسەر دڵم بەجێما، ساڵانێكی زۆر لە باوكیشم زویر بووم، باوكم پەسنی قاقای پێكەنینە عەبووسەكانی داڵ بە ناوچەوانەكانی ئەو ڕژێمە داپڵۆسێنەرەی عێراقی دەكرد و ڕێزی لە ئازار و گریانی پڕ بەرائەتی قوربانییەكانی كەركووك نەدەگرت، لە هەستە ڕۆمانسییەكانی سەردار تێ نەدەگەیشت، لە كاتێكدا دڵنیا بوو لەوەی ئەگەر سەردار سەرەونگوون نەكرایە، من و كیژەكەم لەبەر كەنارێكی ئارامدا ئاسوودەتر دەبووین، باوكم دەیتوانی بەرگری لە خۆشەویستەكەم بكات و نەیكرد.

لە دوای ئەو دانیشتنەمەوە و دوای ڕاڤەكردنەوەی غوربەتەكانم لەگەڵ ئەم خاتوونەدا، ئیتر هەفتەیەك دواتریش، ڕۆژانە من و پشتیوان و گۆن و سەگەكەی، بە پیاسەوە بەناو دارستانەكە و لە سەردانی ڕەنگاڵەیی پێشەنگای شێوەكاری و لە گوێگرتنمان بۆ ئاهەنگی مۆزیك و لە دیدەنی شوێنە كولتوورییەكانی لوكسیلادا بە یەكتر شاد دەبووینەوە، بە بەردەوامی شفرە نهێنییەكانی بەسەرهات و جێژووانەكانی خۆی و سەرداری بۆم شی دەكردنەوە، هێشتا دڵی بۆ سەرداری ونبوو لێ دەدا، ڕەنگە ئەوەش وای لێ كردبێت، هەنگاوەكانی داهاتووی لە ژیاندا خاو و خلیچكانە نابێت، لە دوا ساتی یەكتر بینینماندا گۆن پێی گوتم:

- سبەی بەرەو ئۆسلۆ سەفەر دەكەم، وادەی نەشتەرگەریم نزیك بووەتەوە.

 گۆن شێرپەنجەی هەبوو، وەك بۆمی باس كرد، ماوەی ئەم دە ساڵەی دوایی زیاتر لە هەشت جار نەشتەرگەرییان بۆ کردبوو، شێرپەنجە وەك ئەنیمیا بەناو هەموو دەمارەكانی گیانیدا تەشەنەی کردبوو.

دیسان هەڵیدایە و گوتی:

- بە ئەمانەتەوە تووشا بەجێ دەهێڵم، وەسێتنامەیەكیشم نووسیوە و تێیدا نووسراوە: خانووەكەم لە نەرویج بە میرات بۆ ڕەهێڵی كچم جێ بمێنێت، بەو مەرجەی ئاگاداری تووشا بێت، بۆیە بەدڵنیاییەوە پێت دەڵێم، چ بە هاتنەوەم یان نەگەڕانەوەم، ڕەهێڵ هەر دێتە لات و تووشا وەردەگرێت، لەڕاستیدا لەم چەند ڕۆژەدا، كە هاتوچۆی لای ئێوەم كردووە، دەبینم تووشا بە بینینی تۆ و كوڕەكەت هەست بە ئارامییەكی زۆر دەكات، ئێوە میهرەبانن، بۆنی سەردارتان لێ دێت، لەم هەفتەیەدا جوانترین ساتەوەختەكانی ژیانی ئەم دواییانەی تەمەنم بەسەر بردوون، چونكە توانیومە بەسەرهاتەكانی خۆم و سەردار كەركووكی بۆ هاوشارییەكی بگێڕمەوە، ماوەیەكی زۆر بوو ئەو یادە شیرینانە لە سنگمدا قەتیس مابوون، هەست دەكەم بە گێڕانەوەیان ئێستا هەناسەكانم سافتر بوون..

تووشا دوور لە گۆن، دوو شەوێك لە ماڵمان مایەوە، گوێی لە دەنگی تەپەی پێی هەر ڕێبوارێك بوایە، یان دەنگی هەر ئۆتۆمبێلێكی گوێبیست بوایە، هەردوو لاقی بە لێواری پەنجەرەكەوە هەڵدەخست و تەماشای دەرەوەی دەكرد، تا ڕۆژێكیان ڕەهێڵ هات و دوای یەكترناسین، زۆر بە گەرمی سوپاسی كردم و تووشای لەگەڵ خۆی بردەوە، ئیتر ئەو هاوینە تێپەڕی، نە خاتوو گۆن، نە تووشا، نە ڕەهێڵ، هیچ دەنگ و هەواڵێكیان نەما، لە ڕۆژێكی سارد و تووشی زستاندا و لەناو سەنترومی لوكسیلادا، بە ڕێكەوت چاوم بە ڕەهێڵ كەوت و هەواڵی دایكی و تووشام لێ پرسییەوە، بە خەمبارییەوە پێی گوتم:

 - هەردووكیان چوونەتە دیداری باوكم.

لەو كاتەدا گوێبیستی هاوارێكی سەردار بووم، كە لە ئاسمانەوە دەهاتە پەنا گوێم، بۆیە بە ڕەهێڵم گوت:

- باوكت؛ لە كوێیە!؟

گوتی:

  - ئێستا سەرداری باوكم لەگەڵ دایكم، پێكەوە چوونەتە ناو قۆزاخەی پارادایسەوە.

ئەم گێڕانەوەیە، بەسەرهاتێكی ڕاستەقینەیە و ساڵی 2016 لە شاری لوكسیلای باكووری سوید ڕووی داوە، دواتر ساڵی 2019 بە زمانی سویدی پوختەی بەسەرهاتەكەم نووسییەوە، خاتوو ماربرێتی مامۆستام لە قوتابخانەی فێربوونی زمان لە شاری سوندسڤال، سەبارەت بە نووسینەكەم و گفتوگۆكردن لەسەر  بەسەرهاتەكە، دانیشتنێكی تایبەتی بۆ قوتابییەكان لە بیبلۆتێك ساز دا، بە ئومێدەوە بوو لیژنەی تایبەت بە هەڵبژاردنی بابەتەكانی فێربوونی زمانی سویدی، لەم بەسەرهاتە سوود وەربگرن و لە كتێبێكی تایبەت بە فێركردنی زماندا، وەك تێكستێك جێی بكەنەوە، منیش داوای وێنەیەكی ئەو كاتەی گۆنم لە ڕەهێڵ كرد، كاتێك گۆن ساڵی 1976 لە كەركووك بووە، وێنەكەی دایكی ڕەهێڵم بە بۆیەی ئاوی داڕشتۆووەتەوە.)