تاسیس جمهوری کوردستان، تنها یک رویداد ساده تاریخی نیست که بتوان براحتی و بسهولت از آن گذشت. جمهوری کوردستان یک نقطه عطف سرنوشت‌ساز در تاریخ مبارزاتی ملت کورد می‌باشد که مسیر مبارزاتی این ملت را بطور کامل تغییر داد و تاثیرات آن بر تمام جنبه‌های قیام‌ها در تمام بخش‌های کوردستان آشکار و هویدا می‌باشد. به همین مناسبت، در سالیاد تاسیس جمهوری کوردستان، بخش فارسی (باس‌‌نیوز) گفتگویی با کریم پرویزی، عضو هیئت اجرائی حزب دمکرات کوردستان ایران و عمر بالکی، عضو دفتر سیاسی حزب دمکرات انجام دادە است که متن کامل آن در پی می‌آید.

باس‌نیوز: اهمیت تاسیس جمهوری کوردستان در تاریخ ملت کورد را چگونه می‌‌بینید؟

کریم پرویزی: در دوم بهمن‌ماه، ١٣٢٤ شمسی، پیشوا قاضی محمد، در میدان "چوار چرا" مهاباد، موجودیت دولت کورد را بطور رسمی اعلام کرد. در آن روز تاریخی، هزاران نفر در مراسم حضور داشتند و از بخش‌های دیگر کوردستان نیز نمایندگانی آمده بودند و حتا نمایندگان خارجی نیز در این مراسم حضور داشتند. هنگامی که پیشوای جاوید در مکان مشخص شده که با پرچم‌های کوردستان مزین گردیده بود حضور یافت، در واقع ملت کورد پله‌های ملت شدن را پشت سر می‌گذارد و جهشی بزرگ و مهم از یک دوران تاریخی و ورود به دورانی جدید در تاریخ این ملت روی می‌دهد.

پیشتر در تمام بخش‌های کوردستان قیام‌های متعددی روی داده بود و هرکدام از این قیام‌ها نیز که شرایط را مناسب دیده باشد، نوعی از حاکمیت محلی را اعلام کرده بودند. به عنوان مثال شیخ محمود جاوید در سلیمانیه حکومت پادشاهی را اعلام می‌کند و خود را به عنوان پادشاه کوردستان معرفی می‌کند. اما با تاسیس جمهوری کوردستان اولین بار است که یک دولت مدرن و در قالب جمهوری در کوردستان تاسیس می‌شود که پرچم و سرود ملی مختص به خود و نیز هیئت وزیران و ارتش ملی بنام پیشمرگه و نشانەهای یک دولت ملی را داراست. در این دوران است که تلاش می‌شود طبقات و اقشار مختلف کوردستان بصورت مدرن سازماندهی شده و مبارزات ملی نیز چارچوبمند و سازماندهی شده، می‌گردند.

اما موضوع دیگر این است که متاسفانه بسیاری از جنبش‌های کوردستان دچار جنگ داخلی شده اما تنها در جمهوری کوردستان است که جنگ داخلی روی نمی‌دهد و تنها جنگی که ثبت شده، جنگ با دشمنان است.

همچنین تاریخ از حضور افراد و شخصیت‌های برجسته بخش‌های دیگر کوردستان در جمهوری کوردستان خبر می‌دهد که نه همچون یک مهمان، بلکه در مقام صاحبخانه به جمهوری کوردستان نگریسته‌اند به عنوان مثال ملا مصطفی جاوید، ژنرال ارتش جمهوری کوردستان می‌باشد و چند افسر دیگر که از سلیمانیه به جمهوری کوردستان پیوسته‌اند در مقام‌ و جایگاه‌های مهم و حساس منصوب می‌شوند. از سوی دیگر، حزب دمکرات کوردستان اولین حزب مدرن و دمکراتیک و موسس جمهوری کوردستان در همین دوران تاسیس می‌شود و وظیفه مدیریت دولت را بعهده می‌گیرد.

آنچکه در بالا ذکر شد، تنها بخشی از اهمیت جمهوری کوردستان است که توسط حزب دمکرات کوردستان ایران و به رهبری پیشوای جاوید، تاسیس و در مهاباد اعلام موجودیت شد.

باس‌نیوز: نسل امروز چگونه به جمهوری کوردستان و نمادهای ملی آن می‌نگرد و با آن چه‌ تعاملی دارد؟

کریم پرویزی: همانگونه که پیشوا قاضی محمد در جلسات دادگاهیش اعلام می‌کند، که "نظام پادشاهی یک پیشوا را اعدام می‌کند، اما هزاران پیشوای دیگر متولد خواهند شد" و همانگونه که دکتر قاسملوی جاودان در کتاب چهل سال مبارزه، متذکر شد که "جمهوری کوردستان ستاره‌ای درخشان است که روشنایی‌ آن تمام نسل‌ها و تمام بخش‌های کوردستان را فرا می‌گیرد و روشنایی بخش راه مبارزه، زندگی و تلاش است"، حال می‌توان به وضوح نمود دستاوردهای جمهوری کوردستان را در تمام بخش‌های این سرزمین دید، سرود ملی ای رقیب که سرود ملی جمهوری کوردستان بود و حال در سراسر جهان هر کوردی با شنیدن آن می‌ایستد و دست بر روی قلب خود می‌گذارد. نام متعالی پیشمرگه اولین بار در جمهوری کوردستان برای فرزندان دلیر و شجاع سرزمینمان انتخاب شد و هر کوردی در تمام بخش‌های کوردستان افتخار می‌کند که پیشمرگه شود و به آن سربلند گردد. جمهوری کوردستان برای نسل امروز و آینده به هویت بدل شده، پاسپورتی ملی که افراد آنرا در روح و جان خود حفظ می‌کنند.

باس‌نیوز: چرا دشمنان و اشغالگران در تلاشند تا حقایق و واقعیت‌های تاریخ جمهوری کوردستان را تحریف و به شکل‌های مختلف قصد نابودی، یا تضعیف شکوه و عظمت آنرا دارند و حتی از آن تحت عنوان موضوعی محلی یاد می‌کنند؟

کریم پرویزی: دشمنان که سسیتم‌های استعماری حاکم بر کوردستان هستند، همیشه سعی بر حذف کورد و نابودی ملت کورد را داشته‌اند و همیشه منکر وجود ملتی بنام کورد بوده‌اند، چون اگر به ملت بودن کوردها اعتراف کنند، با الزامات اخلاقی و حقوقی روبرو می‌شوند. در راستای نابودی و حذف ملت کورد، تمام وقایع ملی کوردستان را یا پنهان می‌کنند و یا حقایق آنرا تحریف می‌نمایند. می‌گویند که جمهوری کوردستان تلاش بیگانگان برای تجزیه خاک ایران بوده تا از این طریق بگویند که ملت کورد وجود ندارد و تنها مجموعه‌ای از عشایر هستند و هیچ چیزی از دولت و جمهوری نمی‌دانند!!

قصد دارند که تاریخ کورد را بی‌ارش و فاقد محتوا نشان دهند تا به سهولت بتوانند بر کورد و کوردستان فائق آیند، در حالیکه رژیم‌های تهران بیش از هر سیستم و رژیم دیگری به بیگانگان وابسته است. نمی‌خواهم به مباحث گذشته اشاره کنم، در همین روزگار جمهوری اسلامی ایران حتا توان فروش آزادانه گاز را ندارد و روسیه میزان فروش و حتا خریداران آنر مشخص می‌کند! این استعمارگران چونکه فاقد جایگاه مردمی هستند، کاملا به بیگانگان وابسته‌اند و برای پنهان کردن این حقایق دست به تحریف تاریخ می‌زنند.

باس‌نیوز: بعد از گذشت ٧٦ سال از تاسیس جمهوری کوردستان هنگامی که به تاریخ می‌نگریم، این جمهوری در آن مقطع تاریخی چه اقداماتی می‌توانست انجام دهد که نتوانسته به انجام برساند؟

عمر بالکی: در جواب سئوالاتی از این دست لازم است شرایطی که جمهوری کوردستان در آن ظهور یافت و توانست طی یازده ماه حکومتداری، در مقیاس یک دهه حکومتداری از خود دستاوردهای ملی و فرهنگی به ارث بگذارد و حال بعد از گذشت ٧٦ سال ما شاهد آن هستیم که اصول و بنیادهای فکری جمهوری کوردستان در هر چهار بخش کوردستان به چراغ مبارزه ملی بدل گشته و به همین خاطر بر آنم که بصورت مختصر و در چارچوب چند نکته هم که شده، به شرایط آن دوران که جمهوری کوردستان توسط حزب دمکرات کوردستان تاسیس شد، اشاره‌ای بکنم و آن وقت است که بر ما مشخص می‌شود که رهبران جمهوری کوردستان هر چه در توان داشتند برای تحقق اهداف جمهوری صرف کردند، اما شرایط آن زمان بیش از آن اجازه انجام کار دیگری نداده است.

در آن دوران که حزب دمکرات کوردستان براساس بنیادهای کومله ژ.ک (جمعیت احیای کورد) موجودیت خود را اعلام کرد و بصورت عملی وارد عرصه سیاسی شد، بیش از ٢٠ سال از روزهایی که در سلطنت ایران تغییر و تحولاتی ایجاد شده بود می‌گذشت. این نظام جدید پادشاهی با افکاری جدید قدرت را در تهران قبضه کرده بود (قاجار به پهلوی). رژیم جدید یعنی رژیم پهلوی، سیاست‌های خود را بر پایه ایجاد ملت-دولت و بر مبنای حذف و نابودی سایر ملت‌های ایران بنا نهاده بود و این موجب شکافی عمیق میان حکومت مرکزی و سایر ملت‌های تشکیل‌دهنده ایران شد، عمیق شدن این شکاف و دفاع از هویت ملی و همچنین تلاش برای تحقق خواست‌های ملی نیازمند یک سازماندهی جدید بود تا بر وقایع و رویدادها تاثیرگذار باشد و این نیاز، در تاسیس حزب دمکرات کوردستان به عنوان یک حزب مدرن نمود یافت که طی مدت کوتاهی این حزب توانست با بهره بردن از شرایط، بزرگترین آرزوی ملت کورد را با اعلام موجودیت جمهوری کوردستان محقق سازد. به همین خاطر می‌توان گفت که تاسیس حزب دمکرات واکنشی به سیاست‌های حکومت مرکزی جهت نابودی و حذف ملت‌های دیگر ایران و ادغام آن‌ها در فرهنگ ملت حاکم است.

در آن دوران که حزب دمکرات کوردستان موجودیت خود را اعلام کرده بود، جنبش‌های آزادیخواهانه کورد در بخش‌های دیگر کوردستان بدست دولت‌های مستبد و ضد کورد، سرکوب شده بودند و این سرکوب‌ها توان و عزم هر فرد میهن‌دوستی را گرفته بود. به همین خاطر ظهور حزب دمکرات کوردستان در چنین شرایطی بسرعت در دل هر کورد آزادیخواهی جا خوش کرد و اندیشه و افکار حزب دمکرات به الگو و تصویری موثر در بخش‌های دیگر کوردستان بدل شد و این واقعیت از مشارکت و پیشوازی از اعلام موجودیت جمهوری کوردستان به روشنی نمود می‌یابد.

همچنین بدلیل حضور ارتش‌های شوروی، بریتانیا و آمریکا در شمال و جنوب ایران و از هم پاشیدگی قدرت حکومت مرکزی، نوعی از خلاء قدرت در ایران و بویژه در کوردستان آنهم در منطقه موکریان مشخص و آشکار بود، به همین خاطر رهبری حزب دمکرات و در راس آن پیشوا قاضی محمد، این فرصت را غنیمت شناخت و با سازماندهی هوشمندانه و ایجاد اتحاد ملی توانستند آرزوی تاریخی ملت کورد را با اعلام موجودیت جمهوری کوردستان محقق سازد و عملا ملت کورد دارای دولت و حکومت شد. درست است که اعلام موجودیت جمهوری کوردستان در شرایط آن روزگار با بهره‌بردن از فرصت‌های پیش آمده، محقق گردید، اما این امر نیازمند به خوانشی دقیق و واقع‌بینانه از اوضاع منطقه داشت که می‌توان بر مبنای تمام مدارک و اسنادی که از دوران جمهوری کوردستان در دسترس ما قرار دارند این حقیقت را متوجه می‌شویم که رهبری حزب دمکرات کوردستان که رهبری موسسات و نهادهای جمهوری کوردستان را برعهده داشت و در راس همه آنان پیشوا قاضی محمد، شرایط موجود و منطقه‌ای را بخوبی درک کرده بودند و به همین خاطر بسیار می‌کوشیدند که با تمام مسائل از جمله منافع ابرقدرت‌ها (شوروی، بریتانیا و آمریکا) تعامل داشته باشند و در همان حال نیز بتوانند با دولت مرکزی ایران و حکومت آذربایجان روابط  خود را حفظ کنند.

با این خوانش کوتاه تا حدودی با شرایط دوران جمهوری کوردستان آشنا می‌شویم، اگر رهبران جمهوری کوردستان و بە ویژە پیشوا قاضی محمد فرصت بیشتری در دست می‌داشتند، می‌توانستند اقدامات بیشتری برای ثبات و گسترش جمهوری کوردستان انجام دهند.

باس‌نیوز: جمهوری کوردستان بر مبنای استقلا کوردستان تاسیس شد آیا جنبش کوردستان بار دیگر می‌تواند استقلال را به هدف اصلی خود برساند؟

عمر بالکی: همانگونه که در جواب سئوال پشین بصورت مختصر اشاره کردم، رهبران جمهوری کوردستان بویژه قاضی محمد بر اساس واقعیت، سیاست‌ورزی می‌کردند، بدین معنا که با درک واقعیت‌های زمانه خود و آگاهی از منافع ابرقدرت‌ها سعی می‌کردند که برنامه‌‌ها و خواست‌های خود را محقق سازند به همین خاطر شاهد آن هستیم که بنابر شرایط به تغییر گفتمان خود دست زده‌اند و خود را با شرایط موجود هماهنگ کرده‌اند. در شرایط موجود احزاب و جناح‌های کوردستان لازم است که بصورت کامل از واقعیت‌های سیاست بین‌الملل و منطقه‌ای در مورد مساله کورد آگاه باشند و بعد از آن، برنامه و پروژه سیاسی خود را در چنین شرایطی اجرائی کنند و از سوی دیگر همانگونه که اشاره کردم، نماد و بنیادهای فکری و سیاسی جمهوری کوردستان بعد از گذشت ٧٦ سال امروز نیز در دل جنبش آزادیخواهی کورد در تمام بخش‌های کوردستان ریشه دوانده است.

باس‌نیوز: امروز در ٧٦مین سالیاد تاسیس جمهوری کوردستان، شرق سرزمینمان در چه شرایط سیاسی قرار دارد؟

عمر بالکی: امروز شرق کوردستان در حالیکه طی ٤٢ سال اخیر با شدیدترین شیوه‌های سرکوب از سوی جمهوری اسلامی ایران مواجه می‌باشد و با اینکه هر روز تعدادی از جوانان کورد بازداشت و تحت شکنجه و آزار قرار می‌گیرند و یا اعدام می‌شوند، اما مبارزه برای تحقق حقوق ملی هر روز گسترش می‌یابد. به معنای دیگری مبانی فکری و سیاسی جمهوری کوردستان در روح و روان و فکر فرد به فرد جامعه کوردستان نقش بسته است، که تا پیروزی نهایی هیچ نیرو و قدرتی نمی‌تواند آنرا محو سازد. در پایان باید بگویم شرق کوردستان و میراث جمهوری کوردستان از ما و تمام جناح‌ها می‌خواهد که تلاش‌هایمان را برای تحکیم اتحاد و همبستگی، منسجم کرده و با اتحاد و مبارزه مشترک به اهداف و آرمان‌های جمهوری کوردستان جامه عمل بپوشانیم.