كوردی عربي بادینی
Kurdî English

هه‌واڵ وتــار ڕاپۆرت چاوپێكه‌وتن ئابووری مه‌ڵتیمیدیا لایف ستایل كولتوور و هونه‌ر
×

ئەردۆغان دەیەوێت ڕێككەوتنی ئیستانبۆڵ کە تایبەتە بە ئافرەتان هەڵبوەشێنێتەوە

لە ماوەی ١٨ ساڵی ڕابردوودا ١٧ هەزار ئافرەت لە تورکیا کوژراون

لە ٢٠١١ رەجەب تەیب ئەردۆغان (رێككەوتنی ئیستانبۆڵی) خستە بواری جێبەجێكردنەوە، كە ئەو رێككەوتنە زیاتر ماف بە ئافرەت دەدات، بەوەی لەلایەن پیاوەوە هەر توندوتیژییەكی بەرامبەر بكرێت، پیاوەكە بە توندی سزا دەدرێت، بەڵام ئەردۆغان دەیەوێت ئەو رێككەوتنە هەڵبوەشێنێتەوە و بەڵێنیشی داوە لە ماوەیەكی نزیكدا لە پەرلەمان هەڵیبوەشێنێتەوە.

ئەو رێككەوتنە بۆ ئەو مەبەستە بوو، كە رێگە بگیرێت لە كوشتنی ئافرەت لە توركیا، تا ئاستێكیش توانی كاریگەریی خۆی هەبێت، بەڵام ئەردۆغان لەژێر كاریگەریی چەند كەسایەتییەكی ئایینیدا دەیەوێت ئەو رێككەوتنە هەڵبوەشێنێتەوە.

ئۆپۆزیسیۆنی توركیا دژی ئەوەیە رێككەوتنەكە هەڵبوەشێتەوە و دەڵێن حاڵی ئافرەت لە توركیا لەوپەڕی خراپیدایە، ئیتر چۆن دەست بۆ رێككەوتنی ئیستانبۆل دەبرێت و چۆن دەتوانن لەوە زیاتر ئافرەت بێئومێد بكرێت؟

لە ١_٧_٢٠٢٠ ئەردۆغان لە وتارێكدا لە ئەنقەرە گوتی ”ئیتر كاتی هاتووە ئەو رێككەوتنە هەڵبوەشێتەوە، چونكە شیرازەی خێزانی تێك داوە.

لە رێككەوتنەكەدا مافی تەواو بەو كەسانە دەدرێت كە (گەی و لیسبیانن)، واتە بە هیچ شێوەیەك ناكرێت توندوتیژییان بەرامبەر بكرێت. هەروەها باس لەوە دەكات هەموو رەگەزێك بە پیاو و ئافرەت بۆیان هەیە بە ئارەزووی خۆیان مامەڵە لەگەڵ بەرامبەر بكەن، واتە (گەی و لیسبیان بن).

نوعمان كورتولمووش ئەندام پەرلەمانی سەر بە ئاكەپە، لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنووسان، پێیوایە ئەو رێككەوتنە چەند مادەیەكی تێدایە لەگەڵ داب و كولتوور و كۆمەڵگەی توركیا ناگونجێت، بۆیە دەبێت هەڵبوەشێتەوە.

ئاژانسی (BBC) لەمبارەوە بڵاوی كردووەتەوە، كە ئافرەتە ئەندام پەرلەمانەكانی سەر بە ئاكەپە داوایان لە ئەردۆغان كردووە ئەو رێككەوتنە هەڵنەوەشێنێتەوە، ئەردۆغانیش گوێی لێ گرتوون، بەڵام هیچ وەڵامێكی بۆیان نەبووە.

 

ئەو رێككەوتنە چۆن ئافرەتان دەپارێزێت؟

زانكۆی (حاجیتەپپە) لە ئیستانبۆڵ لێكۆڵینەوەیەكی لەو ڕووە كردووە و ئاشكرای دەكات كە ٣٦٪ ئافرەتان لە توركیا لە لایەن پیاوەكانیانەوە توندوتیژییان بەرامبەر دەكرێت، ئەو توندوتیژییەش توندوتیژی فیزیكی و عاتفییە.

بە گوێرەی راپۆرتێكی پەرلەمانی ئەورووپاش لە وڵاتانی ئەورووپا لە هەر ٣ ئافرەت یەكێكیان توندوتیژی بەرامبەر دەكرێت، بۆیە گرنگە ئافرەتان بپارێزرێن.

(رێككەوتنی ئیستانبۆڵ) رێگە بە پیاو نادات توندوتیژی بەرامبەر بە ئافرەت بكات، هەروەها ئافرەت و پیاوی لەڕووی مافەوە وەكوو یەك حیساب كردوو، هەروەها لە هیچ بوارێكدا پیاو پێش ئافرەت ناخات.

بەڵام چەند شارەزایەكی بواری سۆسیال میدیا و پیاوانی ئایینی سەر بە ئاكەپە، دەڵێن لەو كاتەوەی ئەو رێككەوتنە چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە، شیرازەی كۆمەڵگە تێك چووە و، هەروەها جیابوونەوە لە نێوان هاوسەرەكاندا زۆر بووە.

ئەم رێككەتنە ئەگەرچی لە توركیا چووەتە بواری جێبەجێكردنەوە، بەڵام رێگری نەكردووە لەوەی كوشتنی ئافرەت لە توركیا كەم ببێتەوە، بەڵام تا ئاستێكی كەم كاریگەری هەبووە كە پیاو توندوتیژی بەرامبەر بە ئافرەت كەم بكاتەوە.

میدیاكانی توركیا بڵاویان كردووەتەوە لە ماوەی ١٨ ساڵی حوكمڕانیی ئاكەپەدا، لە تەواوی توركیادا ١٧ هەزار ئافرەت بە دەستی پیاوان كوژراون، ئەمەش ژمارەیەكی پێوانەییە.

بە شێوەیەكی گشتی، رۆژانە لە تەواوی توركیادا ٣ ئافرەت دەكوژرێت و بكوژەكانیش بەشێكی زۆری دوای دەستگیركردن ئازاد دەكرێن و بەشێكیشی خۆیان نادەن بە دەستەوە.