كوردی عربي بادینی
Kurdî English

هه‌واڵ وتــار ڕاپۆرت چاوپێكه‌وتن ئابووری مه‌ڵتیمیدیا لایف ستایل كولتوور و هونه‌ر
×

پەروین بوڵدان بۆ (باسنیوز): پڕوپاگندەی داخرانی هەدەپە پارتەكەمان گەورەتر دەكات نەك بچووك

"دەبێت پارتە سیاسییەكانی كورد بیر لە هاوپەیمانییەتێكی نەتەوەیی بكەنەوە"

هەڤپەیڤین: روكەن هاتوون تورهانلی

وەرگێڕانی لە توركییەوە: كارزان گلی

پێشەکی: لە دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی ٧ی حوزەیران و ئەو سەركەوتنە گەورەیەی هەدەپە بە دەستی هێنا، ئیدی ئەو پارتە بووە بە یەكێك لەو پارتانەی توانی هاوسەنگیی هێز لە توركیا بگۆڕێت، بەڵام لە دوای هەوڵی كوودەتایەكەی ١٥ی تەمووز لە توركیا، حكوومەت دەستی بە دەستگیركردنی ئەندامانی هەدەپە كرد، هەردوو هاوسەرۆك (سەلاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یوكسەكداغ)ی دەستگیر كرد و ٩ ئەندام پەرلەمان و دەیان سەرۆك شارەوانی هەدەپەش بە هەمان شێوە خراونەتە زیندانەوە.

ئێستا هەدەپە لەبەردەم داخراندایە و شەڕێكی دەروونی زۆر، هەروەها بە شەیتانیكردنی هەدەپە دەستی پێ كردووە، ئەمەش لەلایەن هەردوو پارتی هاوپەیمان (مەهەپە و ئاكەپە) رێك خراوە.

لەمبارەوە (باسنیوز) دیمانەیەكی لەگەڵ (پەروین بوڵدان) هاوسەرۆکی پارتی دیموکراتی گەلان (HDP) ساز کردووە و بۆچوونی ئەو بۆ ئاییندەی هەدەپە، هەروەها هەڵسەنگاندنی بۆ بارودۆخی ئێستای توركیا و كورد وەرگرتووە.

 

(باسنیوز): لە توركیادا وەكو سیاسیەكی كورد، لەناو چەندین بزوتنەوەدا پۆستت هەبووە، ئێستاش وەكو هاوسەرۆكی هەدەپە بارودۆخی توركیا چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟

(پەروین بوڵدان): بارودۆخی سیاسی وەكوو خەبات دژی قەیرانی سیاسی بناسێنین زۆر راستترە. قەیرانی سیاسی، قەیرانی ئابووری و قەیرانی كۆمەڵایەتیمان هەیە و لەناویدا دەژین. دەمەوێت بڵێم ئەو بارودۆخەی ئێستا توركیای تێدایە، وەكوو نەخۆشێك وایە كە ئامێری هەناسەدانی پێوەیە و بەهۆی ئەو سیاسەتەی مەهەپە و ئاكەپە كە توركیای بەرەو دابەشبوون بردووە، وای كردووە كۆمەڵگە نەتوانێت هەناسە بدات.

عەدالەت پەكی كەوتووە، دیموكراتی هەڵگیراوە، لەبری ئەوەی كار بكەن بۆ چارەسەركردنی كێشەی دیموكراتی و كولتوور دانوستاندن بكەن، كەچی بلۆكی مەهەپە و ئاكەپە، سیاسەتی پارچەبوون و جیاكاری و شەڕیان هەڵبژاردووە. سەرەكیترین هۆكار بۆ ئەم بارودۆخە كە كۆمەڵگە هەستی پێ كردووە، گەمارۆدانی پەرلەمانە لەلایەن سیستەمی تاكڕەوییەوە و ئەمەش وای كردووە هاووڵاتیان لە ئاكەپە و مەهەپە دوور بكەونەوە، بەڵام ئەوان بە فشارخستنە سەر دادگا و دەرچوون لە شەرعییەت خۆیان هێشتووەتەوە و بە پێوە ماون.

ئەوان ئێستا وەكوو كوودەتاچییەك وڵات بەڕێوە دەبەن، ئەمەش كۆمەڵگە بەرەو دواوە دەبات و ئاژاوە دروست دەكات و قەیرانەكان تۆختر دەكەنەوە، بۆیە كۆمەڵگە ئاگاداری ئەوەیە كە دەبێت گۆڕانگارییەكی بەهێز ئەنجام بدرێت. دەسەڵاتی ئێستا زۆر دەترسێت ئەوەی هەیەتی لە دەستی بدات، بۆیە بەم شێوەیە رووبەڕووی كۆمەڵگە بوونەتەوە و فشاری زیاتریان خستووەتە سەر. ئیدی ئەوان ئەو چیرۆكانەشیان پێ نەماوە كە بتوانن خەڵكی پێ بڕوا بهێنن و لە خۆیانی نزیك بكەنەوە، ئەوان قەیووم لەجێی سەرۆک شارەوانییەكان دادەنێن و ئەندامێتیی پەرلەمان لە پەرلەمانتارانی ئۆپۆزسیۆن وەردەگرنەوە و ئازادیی میدیایان نەهێشتووە و بواریان بۆ دیموكراتی نەهێشتووەتەوە، كێشەی كوردیان وەلا ناوە و بڕوایان پێی نییە و سیاسەتی دەرەوەیان رێك سیاسەتێكی شەڕانییە، بۆیە ئیمپراتۆرییەتێكی ترساویان دروست كردووە، بەڵام ئیتر ئەو رێگایەی ئەوان گرتوویانەتە بەر بەرەو كۆتایی دەچێت، چونكە سیاسەت ئامانجێكە بۆ ئەوەی كێشەكان چارەسەر بكات، ئەگەر ئەوەی نەكرد ئیدی قەیران روو دەدات و دەسەڵاتیش مەحكوومی دۆڕان دەبێت. ئاكەپە و مەهەپەش بەهۆی ئەوەی قەیرانانەی دروستیان كردووە، لە دەسەڵات و حوكمڕانی دوور دەكەونەوە.

 

(باسنیوز): پەرلەمانی توركیا ئەندام پەرلەمانیی لە ٣ ئەندام پەرلەمان وەرگرت، ٢ی سەر بە هەدەپە و یەكیش جەهەپە، ئایە ئەم هەنگاوە واتان لێ دەكات كە هەدەپە ستراتیژییەكی تازە پەیڕەو بكات؟

(پەروین بوڵدان): ئەمە هەر لە كۆنەوە ئەو ستراتیژییە بوونی هەیە، سیاسەتی ئاكەپە سیاسەتی پلانی وێرانكارییە و تاكوو ئێستاش هەیە، بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو فشار و گومارۆدانە، هەدەپە بەردەوام ستراتیژییەتی خەباتی دیموكراتی هەبووە. یەكێك لەو هۆكارانەش وای كردووە پارتی دەسەڵات بەو شێوەیە رووبەرووی هەدەپە ببێتەوە، پاڵپشتیكردنی هەدەپە بوو و لە هاوپەیمانیی دیموكراتی لە هەڵبژاردنەكاندا و ئەمەش وای كرد ئاكەپە بدۆڕێت.

هەدەپە لە هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیران تا ٢٣ی مارت، بەردەوام ستراتیژییەتی خۆی گۆڕیوە و ئەمەش وای كردووە هەموو حیساباتەكانی ئاكەپە بشكێنێت و لەناوی ببات، بۆیە بۆ ئەوەی ئەو هێزەی هەدەپە پاشەكشە بكات، دەسەڵات هەموو كارتێكی فشاری دژمان بەكار هێناوە. ئەنجامی ئەوەی كە ئەندام پەرلەمانەكانمان دەستگیر دەكەن و قەیووم بۆ سەرۆک شارەوانییەكانمان دادەنێن، بێ بەرگەگرتنی دەسەڵاتە لە ئێمە و دێن بۆ خۆیان سەرۆك شارەوانی دادەنێن و ئیرادەی خەڵك پێشێل دەكەن.

ئەو فشار و گەمارۆیەی خستوویانەتە سەر هەدەپە، هەدەپە لاواز و بچووك ناكات، بە پێچەوانەوە هەدەپە گەورەتر دەكات، چونكە هەدەپە پارتێكی رەگەكەی بەهێزە و نوێنەری خەباتی دیموكراتییە لە توركیادا. هەدەپە چەتری هەموو ئەو كەسانەیە زوڵمیان لێ دەكرێت، چەتری كورد، تورك، عەلەوی و هەموو توێژەكانی ترە. تا ئەمڕۆ هیچ فشارێك هەدەپە و كوردی لە خەباتی دیموكراتی دەستەمۆ نەكردووە و بۆ لەمەودواش دەستەمۆی ناكات.

 

(باسنیوز): بەهۆی ئەوەی هەدەپە یەكێكە لەو پارتانەی لە توركیا قبووڵ كراوە، بۆیە هێزێكی جیدییە، لێرەدا ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات و میدیاكانی توركیا لەبارەی هەدەپەوە قسە دەكەن و گفتوگۆی لەبارەوە دەكەن، لە كاتێكدا هیچ هەدەپەییەك ناهێنن بۆ ئەوەی قسە لەبارەی پارتەكەیەوە بكات، ئاا هەدەپە تەنیا پارتێكە لە توركیا هاوكێشەی هێز دەگۆڕێت؟

(پەروین بوڵدان): ئەو هاوپەیمانییەی هەدەپە ئەنجامی دا، سنووردارە بەو شێوەیەی هەدەپە هێزێكی سیاسی و دیموكراتییە و رێكخراوەییە، ئەمەش بەو مانایە نییە كە هەدەپە تەنیا لە هەڵبژاردندا ئەو میكانزمەی هەبێت، چونكە بناغەی ئامانجمان دیموكراتی و ئازادییە و هێنانەدیی عەدالەت و ئاشتییە، كە هەدەپە دەیەوێت سەرلەنوێ بونیادی بنێتەوە.

هەدەپە پیلانی دەسەڵاتی لە هەڵبژاردندا پووچەڵ كردەوە، لە هەمانكاتدا ئەڵتەرناتیڤی هەدەپە دیموكراتی بوو، هێزێك بوو دیموكراتییەتی هەڵبژارد بۆ چارەسەركردنی كێشەكان. ئێمە وەكوو رێگای سێیەم سەنتەری دیموكراتییەكی بەهێز دەخەینە بەرباس و كاری بۆ دەكەین، یەكێك لەو هۆكارەشی فشار دەخرێتە سەر هەدەپە و پەلاماری دەدەن، ئەوەیە كە ئێمە هەوڵی بۆ دەدەین و ئەوان دژایەتی دەكەن، ئامانجی كۆتایی ئێمە ئەوەیە، كە خەبات بۆ بەدیهێنانی دیموكراتی بكەین و كار بۆ گەورەتركردنی بكەین، واتە بە هەموومانەوە ئەم وڵاتە بەڕێوە ببەین.

خەڵك كە دەنگ بە هەدەپە دەدات، هۆكارەكەی ئەوەیە، كە ئومێدیان هەیە هەدەپە دیموكراتییان بۆ بەرهەم بهێنێت، بۆیە كە لەگەڵ خەڵكدا خەبات بۆ بەدیهێنانی دیموكراتی دەكەین، بەدڵنیاییەوە هەر دەگەینە كۆتایی ئامانجەكانمان و بە یەكەوە ئەو رێگایە دەكەینەوە.

 

(باسنیوز): بۆچی پارتە سیاسییەكانی باكووری كوردستان، لە نێوان خۆیاندا هاوپەیمانییەتێكی ستراتیژی راناگەیەنن؟ لێرەدا دەمەوێت بڵێم بزوتنەوەی كوردی لاوازییەكەی لە كوێدایە و چۆن دەتوانن بەسەریدا زاڵ بن؟

(پەروین بوڵدان):  وەكوو هەدەپە لە رۆژئاوای تورکیا هاوپەیمانییەتێكی فراوانمان دروست كرد و لە ناوچە كوردستانییكانیش هاوپەیمانییەتێكی بە مانا و گرنگمان لەگەڵ پارتە كوردییەكان راگەیاند، ئەم هاوپەیمانییەش تەنیا بۆ هەڵبژاردن سنووردار نییە، تەنیا بۆ ئامانجی هەڵبژاردن نییە، بەڵكوو ئەم هاوپەیمانییە بۆ بەدیهێنانی مافی كورد و ناسنامە و زمان و ئاشتی و كۆمەڵگایەكی دیموكراتە، ئەو هاوپەیمانییە بۆ ماوەیەكی زۆرە تا بتوانین بنەمای دیموكراتی بۆ ئاییندە بەدی بهێنین. هاووڵاتیانی كوردیش چاوەڕوانیان لە ئێمە و پارتە سیاسییەكانی‌تر ئەوەیە، لەو ڕووەوە هاوپەیمانییەتێكی نەتەوەیی لە نێوان پارتە سیاسییە كوردییەكان و ئەو جوگرافیایەی كوردی لێییە و بۆ دروستكردنی ئازادی و دیموكراتی لە ئایندەدا، لەڕووی مێژووییەوە گرنگە. جوگرافیای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەو پێشڤەچوونانەی لەوێ هەیە، وا دەخوازێت كورد هاوپەیمان بێت و نەیەڵن مافەكانیان پشتگوێ بخرێت، بۆیە لەڕووی مێژووییەوە هەموومان ئەو ئازارەمان بینیوە كە كورد چۆن مامەڵەی لەگەڵدا كراوە، بۆیە گرنگە لەو خاڵەدا ئومێدبەخش بین بۆ ئەوەی ئەو ئاستەنگانە تێپەڕێنین و هاوپەیمانییەتێكی نەتەوەیی رابگەیەنین.

ئومێدی ئێمە ئەوەیە، شەڕی ناوخۆ لەبیر خۆمان ببەینەوە و چاوەڕوانیمان ئەوە بێت  ئایندەیەكی گەش بونیاد بنێین و بگەینە ئەو ئامانجەی كە ئومێدمانە، ئەویش بەرگریكردن لە ناسنامەكەمان و گەیشتن بە ئامانجەكەمانە. دەبێت هەموو كەس ئەوە بزانێت، ئیدی كورد١٠٠ ساڵی‌تر وەكوو نەتەوەیەك ناژیت كە پێگە و قورسایی نەبێت.

 

(باسنیوز): هەدەپە لەم قۆناعەدا دوای ئەوەی هێڵی ستراتیژی راگەیاند، ئێستا دەیەێت ٣ رێپێوان بكات، یەكەمینیان لە ئەنكەرایە بە ناوی (عەدالەت و ئازادی)، ١٥ی حوزەیرانیش گروپێك لە ئێدیرنە و گروپێكیش لە هەكارییەوە بە رێپێوان بەرەو ئەنكەرا دێن و هەرسێ گروپ یەك دەگرنەوە، ئێوە  ئامانجتان چیی لەم هەنگاوە؟ ئایە خۆتان ئامادە كردووە ئەگەر رووبەڕووی ئەستەم ببنەوە لە لایەن دەسەڵاتەوە؟

(پەروین بوڵدان): ئێمە رێپێوانی دیموكراتیمان لە ١ی حوزەیرانەوە دەست پێ كردووە، بنەمای رێپێوانی ئێمەش خەباتكردنە بۆ دیموكراتی و ماف و یاسا و دادپەروری و ئازادی و ئاشتی، ئێمە لەگەڵ هەموو خەڵك ئەو بەرپرسیارییەتییەمان لە ئەستۆیە. رێپێوانی دیموكراتی هەدەپە، بۆ ئۆپۆزسیۆن و ئەو كۆمەڵەگایەیە كە لەلایەن دەسەڵاتەوە فشاری دەخرێتە سەر و گەمارۆ دراوە، كوودەتای بەسەردا كراوە و پەلامار دەدرێت، ئێمە رەخنەكەمان لەو ڕووەوەیە، بۆیە بۆ ئەوان رێپێوان دەكەین، بۆیە ئێمە لە پرۆگرامەكەماندا هەموو كەسێكی ئۆپۆزسییۆن لەناو كۆمەڵگەدا و هەموو ئەوانەی لایەنگری دیموكراتین كۆ دەكەینەوە و بە یەكتریان گرێ دەدەین، تا بتوانین بە یەكەوە خەبات بۆ بەدیهێنانی بكەین.

لە یەكەم ٣ مانگی پروگرامەكەماندا، سەردانی ئەو شارەوانییانەمان كرد كە بەم دواییانە قەیوومیان بۆ دانرا، (سیرت، ئیغدر، كارس و باتمان) لەوێ سەردانی كاسبكاران و ئەو كەسانەمان كرد كە زوڵم و غەدریان لێ كراوە. لە هەنگاوی دووەمدا بۆ رووبەڕووبوونەوەی كوودەتا، رێپێوانی دیموكراتیمان هەڵبژارد، كە لە ١٥ی حوزەیران تا ٢٠ بەردەوام دەبێت و ئەو گرووپانە لە ئێدیرنە و هەكاری دێن و لە ئەنكەرا یەك دەگرینەوە. لەگەڵ ئەو كەسانە كۆ دەبینەوە و یەك دەگرین كە ئیرادەیان پشتگوێ خراوە و پێشێل كراوە، ئەوانەی داوای دادپەروەری دەكەن، داوای ئاشتی دەكەن و داوای كار دەكەن و دەیانەوێت لە دەستی داگیركاری رزگاریان بێت لەو رێپێوانەدا لەگەڵیاندا یەك دەگرینەوە".

 

(باسنیوز): هەرێمی كوردستان ڕۆڵێكی ئەرێنی بینی لە چارەسەركردنی كێشەی كورد لە توركیا، هەروەها هەوڵێكی زۆری دا تا ئاشتی لە توركیا بەرپا ببێت. ئایا بۆ ئەوەی پرسی چارەسەری لە توركیا بێتەوە بەرباس، ئەگەر هەیە هەرێمی كوردستان دووبارە رۆڵ ببینێت بۆ ئەو پرسە؟ ئایا ئێوە وەكوو هەدەپە چاوەڕوانیتان چییە؟

(پەروین بوڵدان):  لەو ڕووەوە دەمەوێت بە ئاشكرا بیڵێم، لە توركیا تا ئەو دەسەڵاتە خراپەی هەیە گۆڕانی بەسەردا نەیەت، هێنانەوە بەرباسی پرسی چارەسەری مومكین نییە. لە توركیا و تەنانەت لە سووریاش، چارەسەركردنی كێشەی كورد پەیوەستە بەوەی دەسەڵاتە دیكتاتۆرەكان گۆڕانیان بەسەردا بێت، ئەوكات كورد بە مافی خۆی دەگات.

لەوەشەوە دەست پێدەكات، كە ئەو هێز و ئیرادەیەی لەناو هەدەپەدا هەیە بۆ دیموكراتی، ئەوان رۆڵێكی سەرەكییان تێدا دەبێت. ئەوەی كە رۆڵی سەرەكی دەبێت لە پرسی چارەسەری، جا پارت بێت یان هەر كەسایەتییەك بێت، دەبێت ئەوە بە بنەما وەربگرێت كە بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان دەبێت لایەنێكی ئەو پرسە بێت، كە بەداخەوە دەسەڵات گۆشەگیری كردووە لە گرتووخانە، ئەگەر دژی ئەو دەسەڵاتەی ئێستا خەبات نەكرێت، رێگای چارەسەریش ناكرێتەوە.

بەرلە هەر شتێك دەبێت كورد بیر لە هاوپەیمانییەتێكی نەتەوەیی بكاتەوە و ئەو هاوپەیمانییەش بە بنەما وەربگرێت، تا بتوانین بۆ رووبەڕووبوونەوەی پەلاماردانی كورد لە هەر شوێنێك بگەینە چارەسەرێكی كۆتایی".